Alles over keto uitslag

Ben jij net gestart met keto en heb jij ineens last van huiduitslag en jeuk? Dit kan inderdaad voorkomen bij keto. Gelukkig is dit bij de meeste mensen niet het geval maar als het jou net treft is dat natuurlijk wel heel vervelend. Maar wat is keto uitslag nou eigenlijk?

De medische term

Keto uitslag is een zeldzame ontstekingsreactie van de huid met onbekende oorzaak. Volgens sommige medische experts valt keto uitslag wel onder de bekende huidaandoening prurigo pigmentosa. Officieel is dit dus nooit vastgesteld maar er lijkt wel een verband te bestaan tussen ketonen productie en de ontwikkeling van prurigo pigmentos.

Over het algemeen mag je aannemen dat keto rash een vorm van prurigo pigmentosa is, maar niet alle gevallen van prurigo pigmentosa hebben te maken met ketose.

Wat zijn de symptomen van keto uitslag?

Keto uitslag ziet er meestal uit als jeukende bobbeltjes op de huid. De kleur kan variëren: rood, bruin or licht roze, afhankelijk van het stadium. Alhoewel het er niet zo prettig uit kan zien en het door de jeuk ook zeker onaangenaam kan zijn is het niet schadelijk voor de gezondheid. Het kan soms lijken op eczeem en dermatitis en het komt voornamelijk voor op de nek, rug, borst, romp en oksels. In zeldzame gevallen komt het ook voor op het gezicht.

Hoe het er precies uit ziet is dus afhankelijk van het stadium van de uitslag: van licht verheven roze plekjes tot felrode huidblaasjes, soms gevuld met vocht. Keto uitslag die al aan het genezen is kan schilferig zijn of zelfs eruit zien als bruine sproeten. Een ander opvallend kenmerk is dat het vaak symmetrisch voorkomt, dus aan beide zijden van het lichaam.

Zoals de meeste vormen van huiduitslag wordt ook keto uitslag erger bij warmte, als je zweet, door wrijving (bijvoorbeeld met kleding) of door het gebruik van irriterende (vloei)stoffen.

Hoe lang duurt het?

Het is niet vast te stellen hoelang keto uitslag duurt in individuele gevallen. Voor sommige mensen kan dat een paar weken tot een maand zijn, anderen hebben er weer veel langer last van en in sommige gevallen gaat het nooit over. De overgrote meerderheid van mensen die keto uitslag krijgen komt er echter ook gewoon weer vanaf.

Waardoor wordt keto uitslag veroorzaakt?

Ondanks de vermoedelijke link tussen keto uitslag en prurigo pigmentosa is de precieze oorzaak dus onbekend. Er is wel een theorie over de oorzaak: een specifiek keton lichaam genaamd aceton. Dit is wat we weten:

uit onderzoek naar prurigo pigmentosa is gebleken dat deelnemers vaak een leefstijl, dieet of conditie hadden waarbij ketonen werden geproduceerd;
mensen op een keto dieet bij wie de uitslag zich ontwikkelde kregen vaak jeuk vanaf het moment dat ze in ketose raakten en deze jeuk stopte als ze uit ketose raakten;
uit onderzoek naar prurigo pigmentosa blijkt dat insuline productie het genezingsproces kan versnellen;
de uitslag wordt meestal erger bij warmer weer en door te zweten, bijvoorbeeld bij lichaamsbeweging;
de uitslag is ook meestal te vinden op lichaamsplekken waar we het meest zweten;
in het eerste stadium van ketose produceert het lichaam beduidend meer aceton dan normaal. Omdat het lichaam aceton verder niet gebruikt wordt het uitgescheiden op de adem en in zweet;
wanneer aceton in hogere concentraties wordt uitgescheiden in zweet kan dit de huid irriteren en op dermatitis lijkende symptomen veroorzaken.

In het kort: als gevolg van de verhoogde ketonen productie als je in ketose raakt wordt er ook meer aceton geproduceerd. Dit extra aceton wordt uitgescheiden in zweet. De huid komt hierdoor in aanraking met hogere concentraties aceton dan het gewend is. Hierdoor kan een ontstekingsreactie ontstaan. En dit zou je dan terug kunnen zien als keto uitslag.

Andere mogelijke oorzaken van keto uitslag

ontstekingen rondom oppervlakkige bloedvaten die soms voorkomen tijdens ketose;
tijdens vasten kan een verhoogd cortisol gehalte als gevolg van een verlaagde bloedsuiker in combinatie met een hoger ketonen gehalte een mogelijke oorzaak zijn;
keto uitslag komt vaker voor bij mensen die voor het eerst in ketose raken en minder vaak bij mensen die af en aan de keto leefstijl volgen;
de uitslag kan ook een reactie zijn op de grotere hoeveelheden van bepaald keto voedsel dat voorheen helemaal niet of slechts in kleine hoeveelheden gegeten werd;
een tekort aan bepaalde voedingsstoffen kan een uitslag veroorzaken, denk daarbij bijvoorbeeld aan vitamine A of omega-3;
chloorwater in zwembaden, aceton zoals gebruikt in nagellak remover en andere huid irriterende stoffen staan er om bekend dat zij prurigo pigmentosa zouden kunnen veroorzaken dan wel verergeren.

Wat kan je doen aan keto uitslag?

Laat het uit zichzelf genezen
Dit is echt de simpelste manier om ermee om te gaan: wacht tot het vanzelf weg gaat, voor de meeste mensen is dat meestal binnen een paar weken het geval. Zie de uitslag als één van de manieren waarop jouw lichaam reageert op de omschakeling naar ketose en uiteindelijk naar de complete omschakeling naar vetverbranding. Als je merkt dat het niet minder wordt of verdwijnt, of als de uitslag je echt ongemakkelijk laat voelen, probeer dan een andere methode.

Verhoog je koolhydraat macro
Dit is zeer zeker niet de optie die je als eerste moet proberen maar als je vindt dat de uitslag echt te lang aanhoudt kan je overwegen om je ketonen productie te verlagen. Ga daarbij als volgt te werk:

verhoog gedurende een paar dagen je koolhydraat macro, genoeg om uit ketose te raken, en hou goed in de gaten of de uitslag minder wordt;
als de uitslag inderdaad vermindert verlaag je koolhydraat macro dan en zorg dat je weer in ketose raakt;
als de uitslag weer terug komt kan dit betekenen dat je gevoelig bent voor ketonen en ben je misschien beter af met een meer algemeen laag koolhydraat dieet zonder consistente ketose.

Om uit ketose te blijven is het waarschijnlijk nodig om 50-100 gram netto koolhydraten te eten per dag. Je zal even moeten zoeken naar de optimale hoeveelheid waarmee je nog steeds een verbetering van de gezondheid na kan streven zonder last te hebben van keto uitslag.

Allergenen elimineren
In principe kan iedere drastische verandering in je dieet een voedsel allergie of intolerantie blootleggen. Door nieuwe voedselsoorten te introduceren in je dieet of door ineens veel grotere porties te eten van een bepaald voedsel kan je een reactie oproepen die vervolgens een normale uitslag of keto uitslag uitlokt.

Denk daarbij aan:

zuivel
vis
schelp-en schaaldieren
noten
pinda (de pinda is feitelijk niet een noot is maar een peulvrucht; peulvruchten horen niet thuis in een keto dieet maar desondanks worden pinda’s wel vaak gegeten)

Om uit te vinden wat een mogelijke veroorzaker kan zijn moet je verdachte voedselsoorten elimineren uit je dieet:

stop gedurende 3-4 weken met het eten van één van de door jou verdachte voedselsoorten;
houd goed in de gaten of de uitslag vermindert dan wel verdwijnt;
is dit het geval, dan heb je in ieder geval één mogelijke veroorzaker ontdekt;
is dit niet het geval, introduceer het dan weer in je dieet en elimineer een andere verdachte voedselsoort;
Het kan zijn dat er meerdere veroorzakers zijn dus zorg ervoor dat je het elimineren en herintroduceren blijft proberen met iedere verdachte voedselsoort om te zien hoe jouw lichaam reageert.

Vitaminen, mineralen en andere voedingsstoffen
Soms kan het nodig zijn om je dieet aan te vullen met vitaminen en mineralen waar je misschien niet genoeg van binnen krijgt. Ik adviseer echter altijd om dat alleen te doen als bloedonderzoek in feite ook laat zien dat er ergens een tekort aan is.

Het algemene advies is om altijd aandacht te blijven besteden aan de elektrolyten: de mineralen natrium, kalium en magnesium worden in grotere hoeveelheden uitgescheiden tijdens de overgang naar een ketogene leefstijl terwijl ze wel belangrijk zijn voor een groot aantal metabolische functies. Ze moeten over het algemeen dan ook aangevuld worden. Voeg dus voldoende Himalaya zout toe aan je eten, neem eventueel LoSalt met water om je kalium gehalte op peil te houden en zorg voor een goed magnesium supplement.

Omega-3 is ontstekingsremmend en levert een grote bijdrage aan een goede conditie van je huid dus zorg ook daar weer voor dat je er voldoende van binnen krijgt. Voldoende water drinken is ook erg belangrijk. De meeste mensen verliezen veel vocht als ze beginnen met keto en dit kan leiden tot een toename van de hoeveelheid aceton in transpiratievocht. Voldoende hydratatie kan helpen om de concentraties te verdunnen zodat het zich niet gaat verzamelen op de huid.

Zorg dat je ontstekingsremmend voedsel eet
Zonder een ontstekingsreactie zou er geen keto uitslag ontstaan. De jeuk en de huidveranderingen die de uitslag kenmerken zijn het gevolg van het feit dat ons immuunsysteem wordt geactiveerd door wat er in en rond de huidcellen gebeurt.

Om deze ontstekingsreactie en de ernst ervan te helpen verminderen, kan je overwegen om de volgende voedingsmiddelen toe te voegen aan je dieet:

glycine, een aminozuur, heeft meerdere beschermende effecten tegen ontstekingsziekten zoals keto uitslag. Om meer glycine in je dieet te krijgen moet je meer dierlijke huid, collageen, bottenbouillon consumeren en/of je dieet rechtstreeks aanvullen met glycine;
wilde vette vis bevat veel gezonde omega-3’s, dus probeer regelmatig sardientjes, zalm en andere vette vis te eten;
kurkuma is een krachtige ontstekingsremmer, dus probeer het als supplement te nemen, bijvoorbeeld een curcumine/bioperine supplement;
virgine olijfolie bevat een hoog gehalte aan oleocantal – een fenolverbinding met ontstekingsremmende eigenschappen die helpen bij het verminderen van acute en chronische ontstekingen.

Vermijd huid-irriterende middelen
Huid-irriterende middelen, zoals gechloreerd zwembadwater en chemicaliën in waspoeder of zelfs in kleding kunnen de huiduitslag veroorzaken of ervoor zorgen dat ze verergeren. Probeer daarom de volgende dingen zoveel mogelijk te vermijden:

krabben aan de huid
gebruik van chemicaliën of producten die de huid irriteren
het dragen van strakke kleren, vooral rond het gebied waar je de uitslag hebt
exfolianten
te hard schrobben met een handdoek
onnodig gebruik van verband
slapen op het getroffen gebied

Vermijd overmatig transpireren
Omdat de aceton in zweet een belangrijke trigger is voor uitslag, is het het beste om zweten zoveel mogelijk te voorkomen of in ieder geval langdurige blootstelling aan zweet voorkomen.

Neem indien nodig een paar dagen vrij van de sportschool of verminder de trainingsintensiteit zodat je het zweten tot een minimum kunt beperken. Als je wel zweet, douche dan zoveel mogelijk direct erna om het transpiratievocht af te spoelen, maar vermijd daarbij wel het gebruik van te warm water.

Ontspannen en ontstressen
Emotionele stress is vaak gekoppeld aan ontstekingen van de huid en kan huidaandoeningen, waaronder ook keto uitslag, verergeren. Als je de gezondheid van je huid in het algemeen wilt verbeteren, maar ook specifiek de keto uitslag wilt elimineren, kun je het beste activiteiten in je leven opnemen die stress helpen verlichten.

Probeer meditatie, ademhalingstechnieken, wandelingen, yoga, een ontspannende activiteit (tekenen, schilderen, een boek lezen, naar muziek luisteren), laagdrempelige lichaamsbeweging, naar therapie gaan en kwaliteitstijd doorbrengen met mensen van wie je houdt.

Als al het bovenstaande niet werkt: bespreek het met je huisarts
Alle methoden die hierboven zijn beschreven zijn onschuldig genoeg om te proberen zonder medisch advies. Maar als ze niet werken kan het nuttig of zelfs noodzakelijk zijn om het met een arts te bespreken. Je huisarts kan bijvoorbeeld bepaalde antibiotica voorschrijven. Antibiotica kunnen de huiduitslag in sommige gevallen behandelen, maar ze voorkomen niet dat de huiduitslag zich herhaalt. Daarom moeten antibiotica alleen als laatste redmiddel worden gebruikt nadat alle andere opties zijn uitgeprobeerd.

Let wel op, bepaalde medicijnen zijn ineffectief bij keto uitslag. Hieronder vallen anti-histamines, steroïden voor uitwendig gebruik en orale steroïden.

Kun je keto uitslag voorkomen?

Stel dat je vandaag wilt beginnen met de keto leefstijl maar je bent serieus geschrokken van al dat gepraat over keto uitslag: je wilt gewoon weten of het voorkomen kan worden, toch? Kort door de bocht: omdat de precieze oorzaak onbekend is bestaat er geen duidelijk preventieplan. Maar hier zijn drie dingen die je in ieder geval kunt doen:

Als je je zorgen maakt over keto uitslag kan je overwegen om de inname van koolhydraten geleidelijk aan te verlagen tot je in ketose bent in plaats van in één keer. Het kan het wat moeilijker voor je maken als het gaat om ontwenningsverschijnselen maar misschien wordt je huid erdoor geholpen;
Verhoog je koolhydraat macro zodra je tekenen van keto uitslag ziet om te voorkomen dat het doorslaat naar een meer gevorderd stadium. Wacht niet tot het erger wordt, blijf er bovenop zitten. Je kunt ook de andere strategieën gebruiken uit de lijst hierboven om het te helpen genezen.
Als je dat al nog niet had gedaan: begin onmiddellijk met suppletie van de benodigde vitamines en mineralen om tekorten te voorkomen.

Belangrijk om te onthouden: het is echt niet gezegd dat jij keto uitslag zult krijgen. De kans is zelfs erg klein: in mijn praktijk ben ik het maar een enkele keer tegengekomen en in alle gevallen ging het ook snel én vanzelf weer over.