Cholesterol is essentieel voor een gezond functionerend lichaam: het wordt grotendeels door het lichaam zelf aangemaakt en de mens kan dus niet zonder. Heb jij nu een ongunstig cholesterol profiel omdat jij een hoog koolhydraat- en bewerkte voedingsmiddelen voedingspatroon hebt? Dan zal je zien dat de overstap naar een keto leefstijl resulteert in een goed cholesterol profiel. Dat is dus goed nieuws!

Toch kan het voorkomen dat jouw cholesterol profiel na de start met keto wordt aangemerkt als ongunstig. Hoe dat komt en of je je daar echt zorgen over moet maken leg ik hieronder uit.

Eerst even dit

Een cholesterolwaarden test wordt gedaan om de risico’s op hart-en vaatziekten te kunnen inschatten. Het is een standaard test die voor jou wordt aangevraagd door de huisarts. Deze test heeft echter pas zin na minimaal zes tot acht maanden onafgebroken volgen van een ketogene leefstijl én als jouw gezonde gewicht minimaal zes maanden stabiel is.

Een stijging van de waarden komt namelijk vaak voor gedurende die periode, zeker als je vrij veel en snel afvalt. Dit maakt eerder testen dan ook niet zinvol. Als je daarbij gedurende die periode ook niet consequent de leefstijl hebt volgehouden (met andere woorden: je cheat tussendoor) krijg je geen betrouwbare resultaten.

Zorg er ook voor dat de huisarts jou altijd de uitslag geeft van álle waarden, dus HDL, LDL, triglyceriden en totaal cholesterol. Totaal cholesterol alleen of LDL alleen zegt helaas niets, je hebt alle waarden nodig om de ratio’s berekenen en om te zien of je cholesterol is verbeterd dan wel verslechterd. 

Wat betekenen de cholesterol waarden eigenlijk?

Totaal cholesterol
Jouw totale cholesterol vertelt je niets over je risico op hart- en vaatziekten. Ook niet als dit totale cholesterol is gestegen of gedaald. Om hier iets over te kunnen zeggen, heb je meer gegevens nodig, namelijk de waarden voor HDL, LDL en triglyceriden. Het is ook belangrijk dat je de resultaten van metingen uit het verleden hebt om het verloop te kunnen bekijken en te zien of de ratio’s zijn verbeterd dan wel verslechterd.

Triglyceriden
Hoge triglyceride waarden zie je meestal bij mensen die veel koolhydraten en plantaardige oliën eten: ze kunnen iets zeggen over de ontstekingsprocessen in het lichaam. Lagere waarden van triglyceriden zijn dan ook altijd beter en bij de meeste mensen nemen deze waarden ook snel af als ze starten met een ketogene leefstijl. Maar ook hier geldt: op zichzelf staand zeggen ook deze waarden weer niet alles over het risico op hart- en vaatziekten.

HDL
HDL noemen we ook wel ‘het goede cholesterol’: hogere waarden worden gezien als beter. Maar ook deze waarden zeggen op zichzelf niet veel. Uit verschillende onderzoeken blijkt ook hier weer dat de ratio’s de sterkste voorspellers zijn van hart- en vaatziekten.

LDL
Alhoewel de gemiddelde uitslag van een cholesterol test het heeft over één soort LDL klopt dit niet, er bestaan meerdere soorten:

• LDL met grote gezonde LDL delen (dit heet lbLDL-p: large buoyant LDL particles)
• LDL met kleine ongezonde LDL-delen (dit heet sdLDL-p: small dense LDL particles)

Onthoud even dat een reguliere LDL uitslag nooit laat zien om welke soort LDL het gaat. De hoogte van deze LDL uitslag zegt daarom vrij weinig. Alleen verder onderzoek naar het aantal LDL-delen kan iets meer zeggen over de precieze aard van het LDL. Deze meting, een ‘particle count’, wordt helaas in Nederland niet standaard uitgevoerd als je een test aanvraagt bij je huisarts.

Als je net begint met de ketogene leefstijl zal dit algemene LDL tijdelijk toenemen. Hier zijn twee verklaringen voor:

• doordat je afvalt komt er LDL vrij met het vet;
• de stijging wordt veroorzaakt door de toename van de grote gezonde LDL delen en een afname van de kleine ongezonde LDL delen

Goed om te onthouden: zijn jouw HDL én triglyceriden goed tijdens jouw keto leefstijl? Dan is LDL minder tot helemaal niet van belang.

Ratio’s zijn de beste voorspellers

Uit onderzoeken blijkt dat bepaalde verhoudingen het beste kunnen voorspellen hoeveel risico jij loopt op hart- en vaatproblemen. Dit zijn de ratio’s waar het om gaat:

Triglyceride/HDL
Om deze ratio te berekenen deel je de hoeveelheid triglyceride door de hoeveelheid HDL (let erop dat de waarden voor beiden in mmol/liter zijn). De uitkomst van deze ratio kan een goede indicatie zijn van het risico op hart- en vaatziekten.

Een gezonde ratio triglyceride/HDL is lager dan 2, het beste is het als de ratio lager is dan 1.

Totaal cholesterol/HDL
Om deze ratio te berekenen, deel je de hoeveelheid totaal cholesterol door de hoeveelheid HDL (let erop dat de waarden voor beiden in mmol/liter zijn). Ook deze ratio kan, volgens onderzoek, risico voorspellen. De hoeveelheid LDL maakt dan niet uit. 

Een gezonde ratio totaal cholesterol/HDL is lager dan 5 maar liefst lager dan 4.

Gebruik je liever een online ratio calculator? Dat kan hier:

Cholesterol ratio calculator

Vasten en cholesterol testen

Vasten kan een grote invloed hebben op de testresultaten. Over het algemeen zal langer vasten voordat je een cholesterol test laat uitvoeren meestal lagere triglyceriden als resultaat hebben, maar hogere waarden voor de andere onderdelen. Korter vasten in combinatie met regelmatige dagelijkse keto maaltijden kunnen juist weer hogere triglyceriden laten zien, maar de andere waarden mogelijk als verbeterd. Dit is dus een kwestie van uitproberen.

Wat moet je doen als je huisarts zich zorgen maakt over jouw cholesterol?

Veel huisartsen zijn nog van mening dat een hoog vet dieet, zoals bij de ketogene leefstijl, een negatieve invloed heeft op je cholesterol en daarmee jouw risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Ze zijn ook (nog) niet op de hoogte van de vele onderzoeken die aantonen dat keto veel gezonder is en de risico’s op hart- en vaatziekte juist doet afnemen. Vaak kijken ze ook alleen naar het totaal cholesterol, of alleen naar het LDL, en niet naar de ratio’s.

Het is dus van belang dat je met je huisarts bespreekt op welke manier jij de keto leefstijl volgt, eventueel jouw arts verwijst naar de juiste informatie bronnen over keto en tevens voorziet van informatie over de huidige inzichten over cholesterol. Dit kan natuurlijk alleen als jouw arts daar ook voor openstaat. Mocht het zo zijn dat je je te vroeg hebt laten testen, dus minder dan 6 maanden na het starten van een onafgebroken keto leefstijl en/of als je nog volop afvalt, stel dan in ieder geval voor om de test na drie én na zes maanden te herhalen. Alleen op die manier valt het werkelijke verloop goed te beoordelen.

Aanvullende testen

Als de huisarts zich toch zorgen blijft maken, bijvoorbeeld omdat jouw LDL is gestegen, en zelfs aandringt op medicatie, dan kun je eerst vragen om aanvullende testen, namelijk ApoA, ApoB en Lp(a) bepaling. Daarnaast is het ook belangrijk om andere factoren zoals problemen met de schildklierfunctie en de aangeboren afwijking familiaire hypercholesterolemie uit te sluiten.

De enige echt betrouwbare manier om de staat van jouw bloedvaten te laten meten is de CAC scan (Coronary CT calcium scan), en niet de cholesterol waarden test. Helaas wordt deze test niet of nauwelijks uitgevoerd in Nederland. Mocht je in de gelegenheid zijn: in andere landen kan deze test soms particulier worden gedaan, uiteraard op eigen kosten.

Zelf maatregelen nemen

Als jij zelf ondanks de uitleg hierboven toch zorgen blijft houden kan je alvast een aantal veranderingen aanbrengen in je ketogene leefstijl:

• stop met de consumptie van keto koffie en zogenaamde fat bombs
• vervang wat van de verzadigde vetten door enkelvoudig onverzadigde vetten: kook met olijfolie in plaats van met boter. Eet ook wat meer noten en avocado
• eet minstens één keer per week vette vis met een hoog gehalte aan omega-3-vetzuren. Als je geen vis kunt of wilt eten, suppleer dan met visolie
• zorg altijd voor voldoende beweging, een goede nachtrust en verminder stress
• laat je testen op mogelijke vitamine- en mineralen tekorten; de meeste mensen hebben een tekort aan D3
• overweeg suppletie met ubiquinon of ubiquinol (de tweede vorm indien ouder dan 40 jaar)
• het supplement rode gist rijst kan ook nuttig zijn; combineer dit altijd met Q10

Lees voor een heldere uitleg ook eens het boek Cholesterol Clarity van Moore/Westman

Overige links

https://www.dietdoctor.com/low-carb/cholesterol-basics
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17512433.2018.1519391
https://cholesterolcode.com/

Dr Paul Mason
Dr Ken Berry

Maak jij je ondanks bovenstaande toch zorgen, heb je nog vragen of wil je graag persoonlijke begeleiding? Maak dan een afspraak voor een adviesgesprek.